Ποια αναθεώρηση υπηρετεί την δημοκρατία;

Κατηγορία Νομικοπολιτικές παρεμβάσεις24 Ιουλίου 2016

Η προσπάθεια της κυβέρνησης να συνδέσει την πρωτοβουλία της για αναθεώρηση του Συντάγματος με την σημερινή επέτειο για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας θα μπορούσε όντως να έχει έναν θετικό συμβολισμό, αρκεί να συνειδητοποιήσει ότι βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη πολιτική συγκυρία, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη, που δεν αφήνει κανένα περιθώριο για πολωτικές και διχαστικές ιδεολογικοπολιτικές λύσεις.

Μια τέτοια προσέγγιση σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει πλέον να εγκαταλείψει πλήρως την λογική ενός ανεύθυνου και αριστερίστικου συνταγματικού λαϊκισμού, στην οποία κινήθηκε επικίνδυνα στην πρώτη κυβερνητική του θητεία. Ταυτόχρονα όμως εξ ίσου αποδοκιμαστέες είναι και κάποιες νεοφιλελεύθερες εμμονές, όπως αυτές που χαρακτηρίζουν ορισμένα σημεία της πρόσφατης πρότασης των 6 για «Ένα Καινοτόμο Σύνταγμα για την Ελλάδα» (συρρίκνωση του οικονομικού ρόλου του κράτους, κατάργηση κοινωνικών δικαιωμάτων, συνταγματικά απροϋπόθετη καθιέρωση «ιδιωτικών» Πανεπιστημίων).

Με βάση αυτά τα δεδομένα, μια νηφάλια και προοδευτική συνταγματική πολιτική θα μπορούσε να περιλαμβάνει αλλαγές που αποσκοπούν:

Πρώτον, στην τόνωση και θωράκιση του δημοκρατικού χαρακτήρα του πολιτεύματος, αφ’ενός με τον προσεκτικό και συνταγματικά εγγυημένο εμβολιασμό της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με θεσμούς άμεσης πολιτικής συμμετοχής και αφ’ετέρου με την συνταγματική επιβολή ενός minimum δημοκρατικών εσωκομματικών διαδικασιών στα κόμματα (τα οποία μάλιστα πρέπει πλέον να ελέγχονται και δικαστικά -κατά προτίμηση από ένα προ πολλού αναγκαίο Συνταγματικό Δικαστήριο- όταν παρεκτρέπονται προς επικίνδυνες για την δημοκρατία ατραπούς).

Δεύτερον, στην ρήξη με τον βαθύτατο κρατικοοικονομικό «καθεστωτισμό», που διαπερνά σήμερα όλες τις πτυχές του πολιτικοδιοικητικού μας συστήματος. Αυτό σημαίνει, ιδίως, την εξάλειψη των ποικίλων προνομίων των μελών των τριών εξουσιών, που τα καθιστά συχνά στεγανοποιημένη κάστα, αποκομμένη από τις αγωνίες των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, καθώς και την πρόσφορη συνταγματική αντιμετώπιση των υπόγειων αθέμιτων συναλλαγών του πολιτικού προσωπικού με ποικίλα διαπλεκόμενα –οικονομικά και «μιντιακά»– συμφέροντα.

Τρίτον, στην θωράκιση των πανταχόθεν βαλλόμενων κοινωνικών κατακτήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση αφ’ενός μεν στην ενίσχυση της δεσμευτικότητα των κοινωνικών δικαιωμάτων (μέσω της συνταγματικής κατοχύρωσης ενός εγγυημένου επιπέδου αξιοπρεπούς διαβίωσης) αφ’ετέρου δε την βελτίωση της προστασίας, με ισορροπημένες παρεμβάσεις, των εργασιακών δικαιωμάτων.

Τέταρτον, στον εξορθολογισμό της λειτουργίας του πολιτεύματος, με την καθιέρωση, ιδίως, αντιβάρων στο πεδίο της εκτελεστικής εξουσίας, όπως η επιλεκτική ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας –με συζητήσιμη και την άμεση εκλογή του, με παράλληλη καθιέρωση Γερουσίας– καθώς και η καθιέρωση ενός μερικού ασυμβιβάστου, μεταξύ βουλευτικής και υπουργικής ιδιότητας, κατά το πρότυπο της Αγγλίας.

Πέμπτον, στην διεύρυνση των ορίων της ανοιχτής κοινωνίας, με πρώτες προτεραιότητες τον χωρισμό Κράτους και Ορθόδοξης Εκκλησίας (με όρους, πάντως, σεβασμού και απόδοσης τιμής προς αυτήν, λόγω της συμβολής της στην διαμόρφωση της εθνικής και πολιτισμικής μας ταυτότητας) και την προσεκτική κατάργηση του αποκλειστικά κρατικού χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης, με ιδιαίτερο βάρος στις συνταγματικές προδιαγραφές για την ίδρυση μη κρατικών και μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ αλλά και στην αυστηρή εποπτεία τους.

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Real News, 24.07.2016