Όπως είναι γνωστό, η πρόσφατη εξαγγελία του πρωθυπουργού για συνταγματική αναθεώρηση περιλαμβάνει ειδικό κεφάλαιο για την “ενίσχυση των θεσμών άμεσης δημοκρατίας”. Οι συγκεκριμένες προτάσεις έχουν αρκετά θετικά στοιχεία αλλά η όλη προσέγγιση του θέματος είναι προδήλως προβληματική, τόσο ως προς την χρησιμοποιούμενη ορολογία, η οποία οδηγεί αναπόφευκτα σε παρανοήσεις, όσο και ως προς την ουσία, η οποία αφήνει πολλά περιθώρια για πολιτικές και συνταγματικές στρεβλώσεις. Ειδικότερα:

Το πρώτο ζήτημα που πρέπει νομίζω να συζητηθεί, εν όψει της προοπτικής για συνταγματική αναθεώρηση, είναι το ποιες διατάξεις αναθεωρούνται και ποιες όχι. Και τούτο διότι, παρά την σαφήνεια του άρθρου 110 του Συντάγματος, διατυπώνεται  συχνά, από διάφορες πλευρές και με ποικίλες αφετηρίες ή/και σκοπιμότητες, η άποψη ότι υπάρχει δυνατότητα αλλαγής όχι μόνον της διαδικασίας αναθεώρησης -που είναι νομίζω συνταγματικά επιτρεπτή υπό προϋποθέσεις- αλλά και των διατάξεων που ορίζονται ρητά ως μη αναθεωρήσιμες.  Ας τα δούμε όμως συγκεκριμένα:

Η πρόταση των 6 είναι αναμφίβολα πολύ ενδιαφέρουσα, όχι μόνον διότι εισφέρει  ή -εν πολλοίς- υιοθετεί ορισμένες αξιοπρόσεκτες θέσεις συνταγματικής πολιτικής (ιδίως ως προς τις σχέσεις κράτους-εκκλησίας, τα κόμματα, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, το δημοψήφισμα και τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας), αλλά και γιατί τροφοδότησε μια μεγάλη συζήτηση για την συνταγματική αναθεώρηση.